Türkiye’nin dört bir yanında zelzele riski devam ediyor.
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Türkiye’de “deprem üretme vakti gelmiş” 30 fay tespit ettiklerini bildirdi.
“DEPREM ÜRETME VAKTİ GELMİŞ FAY SINIFINDA”
Sözbilir, 1996 yılında ilgili bakanlık tarafından yapılan bilimsel çalışmada 15’e yakın zelzele üretmemiş fayın tespit edildiğini, bugüne kadar bunların 6’sının kırıldığını söyledi.
Kahramanmaraş merkezli 2023’teki sarsıntıların akabinde ülke genelindeki fayların durumunu belirlemek için çalışma başlattıklarını tabir eden Sözbilir, “Türkiye’de 2011 yılından bu yana tanımlanan 485 fay var. Bunların içinde ‘sismik boşluk’ dediğimiz bir fay tipi var. Bunların içinde ‘sismik boşluk’ dediğimiz bir fay tipi var. Bunlar, zelzele üretme vakti gelmiş fay sınıfında bedellendiriliyor.” dedi.
“HER AN ZELZELE ÜRETEBİLECEK 30 FAY TESPİT ETTİK”
Sözbilir, fayların üzerinde son 125 yılda gelişen zelzelelere öncelik verdiklerini anlatarak, şöyle konuştu:
Depremler yoksa bu, fayların zelzele üretmeden gerilim biriktirdiği manasına geliyor. Bu birinci çıkış noktamız. İkinci çıkış noktamız da bilhassa son 20 yılda Türkiye’de fayları kesip inceleme sistemini uygulamaya başladık.
‘Paleosismoloji’ denilen bu yol de uygulanınca fayların geçmiş devirde ürettikleri sarsıntıları ortaya çıkarmış olduk ve ona nazaran fayın sarsıntı tekrarlama aralığını bulduk. Bir de fayın en son zelzelenin akabinde geçen müddeti var.
Bu müddetle sarsıntı tekrarlama aralığı birbirine ne kadar yakınsa ya da üst üste çakışıyorsa fayın zelzele üretmesi çok yakında olacak manasına geliyor. Bütün bu kıstaslara nazaran değerlendirdiğimizde, Türkiye ölçeğinde 30 sismik boşluk sınıfında, yani her an zelzele üretebilecek fayların olduğunu ortaya çıkarmış olduk.
“SÜREKLİ GERİLİM BİRİKTİRİYOR”
İstanbul’un güneyindeki Kumburgaz, Adalar ve Avcılar segmentinin oluşturduğu fay sınırında yıkıcı sarsıntı beklendiğine dikkati çeken Sözbilir, şunları kaydetti:
Akdeniz ve Ege Denizi’nde de aslında denizin içinde muhakkak faylar var. Ancak onların dışında karada 30’a yakın fay var. Batı Anadolu’da İzmir’de Tuzla, Gökçeyazı segmentli Balıkesir, Eskişehir faylarını sayabiliriz. Orta Anadolu’da Tuz Gölü, Kayseri-Erciyes ve Erkilet fayları bu sınıfın içine giriyor.
Kuzey Anadolu Fayı üzerinde birden fazla kırılmış durumda fakat bir kısmı da Erzincan, Bingöl tarafındaki Yedisu Fayı üzere kesimler, sismik boşluk sınıfında bedellendiriliyor. Doğuya yanlışsız gittiğimizde Malatya, Ovacık üzere faylar sismik boşluk sınıfında bedellendiriliyor.
3 bin, 4 bin yıldır sarsıntı üretmemiş faylar. Daima gerilim biriktiriyor. Güneydoğu Anadolu bindirme nesli var. Bu da çok büyük ölçekli bir fay çizgisi. Burada da Şirvan, Cizre ve Yüksekova fayları sismik boşluk sınıfında bedellendirilen faylar sınıfına giriyor.
ÇALIŞMALAR BELEDİYELERE TESLİM EDİLİYOR
Sözbilir, hazırladıkları raporları, çalışma yürüttükleri fayların bulunduğu belediyelere teslim ettiklerini, onların da Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüşmeler yaptığını belirtti.
Bu faylar üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi gerektiğine işaret eden Sözbilir şu tabirlere yer verdi:
Öncelikle bu fayların yapılaşma açısından mekansal planlamada kıymetlendirilmesi lazım. ‘Fay sakınım bandı’ dediğimiz bantlarla, bu fayların üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi, kısıtlanması gerekiyor.
Fayların üzerinde yapı stoku varsa bunların bu fay kırıldığında yapacağı hareketin bina manasında ne söz ettiğini ortaya koymak gerekiyor. Hasar alma yüzdesi yüksekse binanın kentsel dönüşüm kapsamında kıymetlendirilmesi gerekiyor.
News
