Türkiye ile Libya ortasında 2019’dan bu yana süren güç işbirliğini yeni bir düzeye taşındı.
Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) ile Türkiye Petrolleri Anonim İştiraki (TPAO), deniz alanlarında yürütülecek güç aramaları kapsamında dün İstanbul’da kıymetli bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladı.
Proje kapsamında TPAO, Libya açıklarında yer alan dört deniz bloğunda jeolojik ve jeofiziksel çalışmalar gerçekleştirecek. Bu doğrultuda toplam 10 bin kilometre uzunluğunda 2 boyutlu (2D) sismik bilgi toplanacak ve tahlil sürecinin dokuz ay içinde tamamlanması hedefleniyor.
YUNANİSTAN TEKRAR RAHATSIZ
Türkiye’nin bölgedeki güç stratejisine katkı sağlayacak bu gelişme, her zamanki üzere Yunanistan’da rahatsızlığa neden oldu.
Türkiye ve Doğu Akdeniz ilişkili hususlar kelam konusu olduğunda genelde Avrupa Birliği’nin (AB) takviyesini alma yoluna giden Yunanistan, bu mutabakat için de birebir sistemi izledi.
TÜRKİYE’Yİ AB’YE ŞİKAYET ETTİLER
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Brüksel’de yapılan AB Tepesi’nde kelam konusu muahedeye ve Türkiye’ye yönelik şikayetlerini dillendirdi.
Ancak Miçotakis yeni muahedeyi değil, Türkiye ile Libya ortasında Kasım 2019’da imzalanan mutabakat muhtırasını maksat aldı.
Normalde “Dış İlişkiler” başlığı altında güvenlik ve göç boyutuyla ele alınacak Libya konusunda Miçotakis, Türkiye’yi şikayet etmekte mutabakat muhtırası konusunun da metne dahil edilmesi konusunda ısrarcı olunca Yunanistan’ın talebi yerine getirildi.
İLK SİNYAL NATO TEPESİ’NDE VERİLDİ
Yunanistan, mevzuyu AB Doruğu’na taşıyacağının birinci sinyallerini Lahey’deki NATO Tepesi sonrasında verdi.
Miçotakis, NATO Doruğu’nun akabinde düzenlediği basın toplantısında,Türkiye-Libya mutabakatını “yasadışı, geçersiz ve türel tesirden yoksun” sözleriyle maksat almıştı.
‘Belgenin hukuksal tesiri olmadığını’ öne süren Miçotakis, şöyle konuştu:
“Yunanistan, Aralık 2019’da söylediğimiz üzere, bu mutabakatın yasadışı olduğunun, AB tarafından tanınmadığının ve hasebiyle rastgele bir yasal tesir yaratmayacağının bir kere daha sonuç bildirisine dahil edilmesini talep edecek. Bu tekrarın, bu evrede Libya’nın kesin ve net anlayabileceği bir biçimde yapılmasını kıymetli buluyorum.”
MİÇOTAKİS’İN ISRARI ÜZERİNE TIPKI SÖZLER YENİDEN KULLANILDI
Miçotakis’in atıf yaptığı 12 Aralık 2019 tarihli AB Tepesi sonuç bildirisinde, “Türkiye-Libya Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılmasına Ait Mutabakat Muhtırası, üçüncü devletlerin egemenlik haklarını ihlal etmekte olup, Deniz Hukuku’na uygun değildir ve üçüncü devletler açısından rastgele bir tüzel sonuç doğuramaz” sözleri kullanılmıştı.
Yunanistan’ın ısrarıyla, 12 Aralık 2019’daki AB Tepesi sonuç bildirisinde geçen sözler bu dorukta yine kullanıldı.
“TÜRKİYE’Yİ DOĞU AKDENİZ’DEN DIŞLAMAYA ÇALIŞAN TEŞEBBÜSLERE NET BİR YANIT”
Türkiye ile Yunanistan, Libya ile imzalanan deniz yetki alanlarına ait mutabakat muhtırasına büsbütün zıt yaklaşımlar sergiliyor.
Ankara, 5 Aralık 2019’da TBMM tarafından onaylanan bu muahedeyi, Türkiye ile Libya’nın memleketler arası hukuktan doğan haklarını muhafazaya yönelik legal bir adım olarak pahalandırıyor. Türk yetkililere nazaran mutabakat, Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışlamayı amaçlayan siyasi ve ekonomik teşebbüslere karşı güçlü bir karşılık niteliği taşıyor. Bu dokümanla Türkiye, bölgedeki deniz yetki alanlarının batı sonlarını netleştirdiğini ve Doğu Akdeniz’deki oldu bittilere müsaade vermeyeceğini ortaya koyduğunu savunuyor. Mutabakat, Türkiye tarafından Birleşmiş Milletler’e de bildirilmiş ve bu kapsamda Türkiye’nin kıta sahanlığının güneybatısında 18.6 deniz millik bir hudut sınırı belirlenmişti.
Yunanistan ise Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de attığı her adımı sorguluyor ve mevcut mutabakata bilhassa karşı çıkıyor. Atina idaresi, muahedenin Girit Adası’nın varlığını yok saydığını öne sürüyor. Türkiye ve Libya ortasında yapılan harita düzenlemesine nazaran, Girit’in güneyindeki deniz yetki alanının büyük kısmı Libya’ya, daha küçük bir kısmı ise Türkiye’ye bırakılıyor. Bu durum, Yunanistan tarafından ulusal egemenlik haklarının ihlali olarak görülüyor.
YUNANİSTAN, TÜRKİYE’NİN ‘AVRUPA İÇİN GÜVENLİK HAREKET PLANI’NA KATILMA İHTİMALİNDEN DE RAHATSIZ
Yunanistan’ın rahatsızlık duyduğu bir başka bahis, AB’nin ortak savunma projelerini desteklemek için oluşturduğu 150 milyar Euro’luk Avrupa İçin Güvenlik Aksiyonu (SAFE) fonuna Türkiye’nin dahil edilmesi ihtimali….
Avrupa Birliği’nin savunma siyasetlerini güçlendirmek gayesiyle oluşturduğu “Avrupa İçin Güvenlik Eylemi” (SAFE) fonu, 150 milyar Euro’luk dev bir bütçeye sahip ve AB’nin ortak savunma projelerine finansal dayanak sağlamayı hedefliyor. Bu fon, AB üyesi ülkelerle birlikte stratejik amaçları paylaşan ortak ülkelerin iştirakine da açık biçimde tasarlandı.
AB ile müzakere sürecini yürüten bir aday ülke olan Türkiye de SAFE kapsamına dahil olabilecek ülkeler ortasında yer alıyor. Fakat Türkiye’nin fon kaynaklarından tam olarak faydalanabilmesi için AB ile ikili bir güvenlik mutabakatı imzalaması gerekiyor. Bu mutabakatın yürürlüğe girebilmesi için ise AB’ye üye tüm ülkelerin onayı kaide.
BU İHTİMAL DE BRÜKSEL TEPESİ’NDE ŞİKAYET EDİLDİ
Yunanistan, Türkiye’nin SAFE fonuna muhtemel iştirakinden duyduğu rahatsızlığı doruğa taşıdı. Türkiye’yi şu kademede fon dışında bırakmayı başaramayan Atina, ileride koz olarak kullanabileceği bir ifadeyi sonuç bildirisine ekletmeyi başardı.
Bildiride yer alan paragrafta, Sonuç bildirisinin ilgili paragrafında, “AB, dış ve güvenlik siyaseti gayelerimizi paylaşan benzeri düşünen ortaklarla birlikte çalışmanın değerini vurgular. Bu bağlamda AB’nin Birleşik Krallık ve Kanada’yla yakın vakitte kurduğu güvenlik ve Savunma İştiraklerini memnuniyetle karşılar” denildi.
Bu tabir, SAFE üzere savunma teşebbüslerine iştirakte, aday ülkenin AB’nin savunma çıkarlarıyla uyumlu olması gerektiği kuralına dolaylı bir atıf içeriyor.
SAFE’in kapısı müzakere sürecindeki AB adayı bir ülke olan Türkiye’ye açık.
Türkiye, SAFE’ten AB üyeleri ve Ukrayna’yla birebir düzeyde yararlanmak isterse AB’yle ikili güvenlik muahedesi imzalaması gerekecek.
Bu muahedenin imzalanabilmesi için ise tüm üye ülkelerin onayı kaide.
News
