Birleşmiş Milletler (BM) Besin ve Tarım Örgütü tarafından (FAO), ‘Dünyanın Ormanlarının Durumu 2024’ raporu yayınmlandı.
Birleşmiş Milletler (BM) Orman Forumu (UNFF) Başkanı ve orman yüksek mühendisi İsmail Belen, rapora ait yaptığı değerlendirmede, dünyadaki toplam ormanın yaklaşık 4 milyar hektar olduğunu, bunun da kara yüzeyinin yüzde 31’ine denk geldiğini, tropikal, boreal ve ılıman nesillerdeki ormanların bilhassa yangın, zararlılar ve çok tüketim baskısı altında olduğunu söyledi.
“KURAKLIK, ÇOK SICAKLAR VE YANLIŞ UYGULAMAR YANGINI KÖRÜKLÜYOR”
Bu baskının hem alan hem kalite kaybına neden olduğunu lisana getiren Belen, bu durumun da ikincil ormanlar ve parçalanmış ekosistemler manasına geldiğini kaydetti.
Belen, rapordaki bilgilere nazaran, 2023 yılında yangınlar sonucu 6 bin 687 megaton karbondioksit salındığına, bunun Avrupa Birliği’nin yıllık fosil yakıt emisyonlarının 2 katı olduğuna dikkati çekerek, yangınların sıklığı ve şiddetinin arttığını, kuraklıklar, çok sıcaklıklar ve arazi idaresindeki yanlış uygulamaların yangını körüklediğini vurguladı.
“SON 10 YILDA YANGINLAR YILDA ORTALAMA YÜZDE 5,4 ARTTI”
Dünya genelinde yıllık ortalama 340 ila 370 milyon hektar alanın yangınlardan etkilendiğinin altını çizen Belen, bunun 67 milyon hektarının direkt ormanlık olduğunu aktardı.
Belen, son 10 yılda yangınların yılda ortalama yüzde 5,4 arttığına işaret ederek, “İklim değişikliği bu artışın en önemli nedeni. Şayet mevcut eğilim devam ederse yüzyılın sonunda yangınlardan etkilenen alan yüzde 50 artabilir. Ayrıyeten dumanlar binlerce kilometre taşınarak hava kirliliğine ve teneffüs yolu hastalıklarına neden oluyor.” diye konuştu.
“2024’TE ORMANLARIN YÜZDE 59’U VERİMLİYDİ”
Belen, Türkiye’nin orman siyasetlerinin örnek gösterilecek nitelikte olduğuna değinerek, şu değerlendirmeyi yaptı:
1973 yılında 20,2 milyon hektarlık orman varlığı 2024’te 23,4 milyon hektara çıkıp, Konya’nın yüzölçümüne yakın büyüklükte orman artışı sağlandı. Türkiye’deki ormanların 1973 yılında yüzde 44’ü verimliydi.
2024’te ise bu oran yüzde 59’a kadar çıktı. Tıpkı formda orman serveti yüzde 92 artarak 935 milyon metreküpten 1,8 milyar metreküpe ulaştı. Bu, Türkiye’nin ormanlarını hem büyüttüğünü hem de güzelleştirdiğini gösteriyor.
“DÜNYA GENELİNDE ORMAN ALANI NET OLARAK AZALDI”
Dünya genelinde, 1970’lerden bu yana orman alanının net olarak azaldığını aktaran Belen, 1990 ile 2020 yılları ortasında yaklaşık 420 milyon hektar orman alanının farklı arazi kullanımlarına dönüştürüldüğünü anlattı.
Belen, “1990-2000 ortasında yıllık net kayıp ortalama 15,8 milyon hektardı. Bu kayıp, 2000-2010 periyodunda 5,2 milyon hektara, 2010-2020 ortasında ise 4,7 milyon hektara geriledi.” bilgisini paylaştı.
“TÜRKİYE 2020’DE DÜNYADA ORMAN VARLIĞINI ARTIRAN 27. ÜLKE OLDU”
Net kayıptaki düşüşte kimi ülkelerin ağaçlandırma ve rehabilitasyon siyasetlerinin tesirli olduğuna dikkati çeken Belen, “Çin, Hindistan ve Türkiye üzere ülkeler, son yıllarda orman alanlarını artırmayı başardı. Bu da global orman istikrarına olumlu katkı sağladı. Fakat buna karşın dünya genelinde net orman kaybı hala devam ediyor.” diye konuştu.
Belen, FAO’nun datalarına nazaran, Türkiye orman varlığını artıran ülkeler sıralamasında 2015’te 46. sıradayken 2020 yılında 27. sıraya yükseldiğini, yeniden 2020 raporunda dünyada en çok ağaçlandırma yapan ülke sıralamasında Avrupa’da 1, dünyada ise 4. sırada yer aldığını aktardı.
YANGINLARA HAZIRLIK VE MÜDAHALEDE, TÜRKİYE ÖNCÜ ÜLKELER ARASINDA
BM UNFF Başkanı Belen, Türkiye’nin orman yangınlarına hazırlık ve müdahale kapasitesiyle dünyada öncü ülkeler ortasında yer aldığını lisana getirdi.
Ülkede yangınlara müdahale mühletinin ortalama 15 dakikaya kadar düştüğünü, amaçlarının bu süreyi 12 dakikaya indirmek olduğunu belirten Belen, yangınla uğraşta 25 bine yakın işçinin yaklaşık 100 helikopterin ve 30 uçağın misyon yaptığını söyledi.
Belen, Türkiye’nin yangınla gayrette sahip olduğu bilgi birikimi, kurumsal altyapı ve uzmanlıkla dünyada örnek bir model sunduğuna işaret eden Belen, “Türkiye’de, 12 orman fakültesi, Orman Mühendisleri Odası’na 22 bin kayıtlı orman mühendisi, 200 yıllık kurumsal geçmişe sahip güçlü bir teşkilat ve Antalya’da dünya çapında faaliyet gösteren yangın eğitim merkezimiz bulunuyor. Bu kapasiteyi global seviyede paylaşarak liderlik üstlenmeliyiz.” dedi.
“YANGINLAR, AKDENİZ’DEN KUZEYE GERÇEK KAYIYOR”
Orman yüksek mühendisi Belen, orman yangınlarının coğrafik dağılımında kıymetli bir değişiklik gözlendiğini anlattı.
Son yıllarda kuzeye gerçek bir kayma olduğuna değinen Belen, “Bugüne kadar orman yangını denilince daima Akdeniz Bölgesi akla gelirdi. Ancak artık Trabzon, Artvin üzere Karadeniz vilayetlerinde de orman yangınları yaşanıyor. Karabük ve Kastamonu, yangına hassas bölgeler listesine girdi. Son günlerde Bilecik ve Kocaeli’nde gördüğümüz yangınlar bunun bir yansıması.” sözlerini kullandı.
Bu durumun yalnızca Türkiye için geçerli olmadığını, Kanada, Sibirya, İskandinav ülkeleri üzere kuzey bölgelerinin de artık yangın tehdidi altında olduğunu anlatan Belen, 2023’te Kanada’da tek bir yangında 3 milyon hektar alanın yandığını, Sibirya’da da 10 yıl evvel 20 milyon hektarın büyük ölçüde tahrip olduğunu söyledi.
“AKDENİZ’DE BEŞERLER YANGINLA YAŞAMAYI ÖĞRENDİ”
Belen, bu kaymanın iklim değişikliği nedeniyle ortaya çıktığını, kuzey ülkelerindeki ormancılık teşkilatlarının da bu duruma hazır olmadığını belirterek, “Akdeniz’de beşerler ve kurumlar yangınla yaşamayı öğrendi. Ancak kuzey bölgeler bu deneyime şimdi sahip değil.” dedi.
Bu riskin artmasında orman bakımı yapılmamasının da kıymetli bir etken olduğunu lisana getiren Belen, uzun yıllardır ağaç kesitinin berbat gösterildiğini, sağlıklı orman için ormancılık bilimi ve tekniğine nazaran seyreltilmiş, bakımı yapılmış, gençleştirilmiş alanlara muhtaçlık olduğunu, ağaçlar kesilmediğinde büyümediğini, kuruduğunu yahut yangında yok olduğunu kaydetti.
“ORMANLAR, TOPLUMUN ORTAK DEĞERİDİR”
Hem çevresel hem ekonomik açıdan en sürdürülebilir yapı gereçlerinden ahşabın çelik ve çimentoya kıyasla yaklaşık 30 kata kadar daha az karbon salımı yapan çevreci bir eser olduğunu aktaran Belen, tıpkı vakitte yerli, yenilenebilir ve dışa bağımlılığı azaltan bir güç kaynağı olduğunu kaydetti.
Belen, Orman Genel Müdürlüğünün öncülüğünde ahşabın kullanılmasını teşvik edici birçok proje hayata geçirildiğini, yangınla uğraşta yalnızca kamu kurumlarının değil, toplumun da hazırlıklı olması gerektiğini anlatarak, “Gönüllü eğitimi yaygınlaşıyor. Orman köylüsü, öğrenciler, sivil toplum örgütleri sürece dahil ediliyor. Ormanlar sırf devletin değil, toplumun ortak bedelidir.” halinde konuştu.
News
