Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 6-7 Temmuz’da, Rio de Janeiro’da gerçekleştirilen 17. BRICS Doruğu sonrasında gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.
Pençe-Kilit Harekat bölgesinde bir mağaradaki arama-tarama faaliyeti sırasında metan gazına maruz kalarak şehit olan 12 askere Allah’tan rahmet ve ailelerine başsağlığı dileyen Fidan, “Kahramanlarımızın ruhu şad olsun, onların bize emanet ettiği vatanı en düzgün biçimde savunmaya devam edeceğiz.” dedi.
“TÜRKİYE’NİN DURUŞU, KELAMININ DİNLENMESİNE SEBEP OLUYOR”
Fidan, BRICS Doruğu’na Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı temsilen katıldığını hatırlatarak Türkiye’nin, BRICS’e davet edilen ülkeler ortasında olduğunu kaydetti.
“Türkiye’nin memleketler arası duruşu, konumu onun birçok platformda kelamının dinlenmesine, aranmasına sebep oluyor. Bizim deneyimlerimizden, görüşlerimizden istifade etmek isteyen bir memleketler arası toplum burada mevcut.” ifadelerini kullanan Fidan, Brezilya’nın başkanlığında düzenlenen Tepe’nin verimli geçtiğini belirtti.
“İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SIHHAT BAHİSLİ OTURUMLAR DÜZENLENİYOR”
Fidan, Tepe’de ele alınan mevzulara değinerek, “Bunların başında, memleketler arası sistemdeki yanılgıların giderilmesi ve milletlerarası sistemin yine ıslahata edilmesine yönelik gayretler gelmekte.” dedi.
Ayrıca, son birkaç yıldır gündemi domine eden ‘yapay zeka’ konusunun da ele alındığının altını çizen Fidan, iklim değişikliği ve sıhhat bahisli oturumlar düzenlendiğini anlattı.
“DÜNYA 5’TEN BÜYÜKTÜR”
Fidan, bu hususların kıymetli olduğunu ve Türkiye’nin bu sıkıntılara ehemmiyet verdiğini lisana getirdiğini aktararak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür.” kelamına atıfta bulunarak, “Aslında dünya 5’ten büyüktür derken, buradaki, adaletsizliği, eşitsizliği bir cümleyle söz etmiş oluyor. Bunun birçok milletlerarası olaya yansıması var, onlara da değinildi, onlar da tartışıldı.” sözlerini kullandı.
Yapay zeka konusunda, bilhassa bu teknolojiden azami istifade edilmesi, kimi ülkelerin yoksun kalması, buradaki açığın çok büyük olması, yapay zeka üzerinden süratli dominasyon tesiri ortaya çıkarmasına dikkat çektiklerini vurgulayan Fidan, “Uluslararası sistemin, kuruluşların, platformların bu mevzuda epey hassas olması gerektiğine yönelik ikazlarımız oldu.” dedi.
BÜTÜN ÜLKELER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONUSUNDA ENDİŞELİ
Fidan, iklim değişikliği konusunda, bunun ne kadar kıymetli olduğunun, buna yönelik Türkiye’nin taahhütlerine ne kadar bağlı olduğunun söz edildiğini aktardı.
“Şu tasa verici, masa etrafındaki bütün ülkeler maalesef bu bahiste önemli bir kaygı içerisinde.” diyen Fidan, BRICS üyesi ülkelerin dünya nüfusunun yarısını, iktisadının de yüzde kırkını oluşturduğunu anımsattı.
Fidan, “Masanın etrafında bir ortaya gelen ülkelerin yarısı, birebir vakitte G20 üyesi ülkelerdi. Türkiye, her platformda değişiklikleri yakından takip ediyor, BRICS ile de yakından ilgilenmeye bu açıdan devam edeceğiz.” diye konuştu.
ULUSLARARASI SİSTEMİN, İSRAİL’E KARŞI TAVRINDAKİ DEĞİŞİKLİĞİ
BRICS’te yayınlanan bildiride, İsrail’in hücumlarının ve İsrail’e yönelik tenkitlerin dikkati çektiğine ait soruya, Fidan, şu karşılığı verdi:
Gazze’deki soykırım tepeye ulaştığı andan itibaren, memleketler arası sistemdeki İsrail’i destekleyen kimi aktörler bile, kendini İsrail’den beri tutmayı, uzakta tutmayı öncelediler. Zira soykırımcı İsrail ile bir ortada durmak artık hiç kimseyi âlâ durumda göstermiyor.
Fakat, şu anda İsrail’i destekleyen ülkelerin sayısı retorikte bir elin parmakları kadar neredeyse. Bunların başında, bu siyasetlere karşı çıkmayan Amerika gelmekte. Ancak, milletlerarası toplumun neredeyse tamamının retorik olarak, politik telaffuz olarak, Gazze’deki olayları lanetlediği, iki devletli tahlili savunduğu bir yerde, hala somut olarak bir sonucun çıkmaması, sistemde tamda bizim ‘arıza’ diye tabir ettiğimiz husus, düzeltilmesi gereken bu, tartışılması gereken bu.
“BİZİM DURUŞUMUZ HER VAKİT ATEŞKESTEN YANA”
Fidan, buna yönelik önemli tespit, çalışmaların olduğunu ve çalışmaların bu tarafta olduğunu belirterek, mevcut ateşkes görüşmeleriyle ilgili, taraflarla görüşmelerin devam ettiğini vurguladı.
“Hamas teklifini, yanıtını vermeden evvel onlarla birkaç sefer görüştük, bu bahisteki görüşlerimizi, Cumhurbaşkanımızın telkinlerini kendilerine ilettik.” tabirlerini kullanan Fidan, şunları kaydetti:
Bizim her vakit için duruşumuz, ateşkesin, barışın ve insani yardımların bir an evvel hayata geçmesinden yana, iki devletli tahlile de barışçıl bir tahlil bulunmasından yana. Her ne kadar İsrail bunu giderek yaygınlaştırdığı savaşa ve sistematik bir katliama, soykırıma dönüştürse de bunun diplomatik bir yolla çözülmesi için elimizden geleni yapmaya hazır olduğumuzu, öteki ortaklarımızla, müttefiklerimizle birlikte çalışacağımızı tabir ettik.
“İNSANİ YARDIMLAR BİR AN EVVEL BAŞLASIN”
Fidan, arabulucu ülkelerin biraz daha ‘iyimser’ olduğunu gördüğünü kaydederek, sabah erken saatlerde Katar Başbakanı ile görüştüğünü ve durum kıymetlendirilmesi yapıldığını anlattı.
Taraflar ortasındaki müzakerelerin Doha’da devam ettiğini söyleyen Fidan, günlük olarak geri beslemeler alındığını ve birkaç gün içinde netleşme olacağına dikkati çekti.
Fidan, “Dileğimiz odur ki, ateşkes hayata geçsin, insani yardımlar bir an evvel başlasın, bu soykırım dursun.” dedi.
“MÜZAKERELERİN YİNE BAŞLAMASI KONUSUNDA BELİRSİZLİK VAR”
Zirve marjında, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile görüştüğü hatırlatılan Fidan, İran-İsrail ortasındaki ateşkese ait soruya, “3 gün evvel Hankendi’de Cumhurbaşkanımız Sayın Pezeşkiyan ile buluşmuştu, orada da Sayın Erakçi vardı.” yanıtını verdi.
Fidan, Hankendi’de, yürütülen müzakerelerle ilgili Erdoğan’a bilgi verildiğini aktararak, tepe kapsamında Erakçi ile bir ortaya geldiğini, ateşkesteki son durum ve bundan sonraki sürecin nasıl cereyan edileceği konusunun görüşüldüğünü anlattı.
“An prestijiyle, ateşkes hala geçerliliğini koruyor. Tarafların buna riayet ettiğini görüyoruz. Fakat şu anda bir sonraki adım olan nükleer müzakerelerin tekrar başlaması ve keyfiyeti konusunda bir belirsizlik var.” tabirini kullanan Fidan, 4 gün evvel ABD Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile görüşmesinde bu hususun gündeme geldiğini belirtti.
“DİLERİZ, MÜZAKERE YOLUYLA BİR TAHLİL BULUNUR”
Bu bahiste ortaya konan bir kadro görüşler olduğuna dikkati çeken Fidan, ABD tarafının görüşlerinin, İran tarafına aktarıldığını söyledi.
Fidan, İran tarafının bir kadro anlaşılabilir görüşleri olduğunu lisana getirerek, “Dileriz, bir an evvel, müzakere yoluyla, bu soruna bir diplomatik tahlil bulunur ve savaş yaygınlaşmaz.” dedi.
İSTANBUL BARIŞ MÜZAKERELERİ, ULAŞILMADIK SONUÇLARI GETİRDİ
İstanbul Barış Müzakerelerinin muhtemel üçüncü çeşit görüşmeleri hakkında konuşan Fidan, İstanbul’un iki çeşit konut sahipliği yaptığını anımsattı.
Fidan, “Bu şu ana kadar 4 yıllık savaşta, hiç ulaşılmadık sonuçları beraberinde getirdi. Bunların başında, rekor sayıda savaş esirinin değişmesine ve naaşlarının birbirlerine iade edilmesine yol açtı.” diyerek, arabuluculuk diplomasisinin insanlık namına verimli şeyler üretebileceğinin bir örneği olduğunu belirtti.
“HER İKİ TARAF DA MÜZAKERELERDEN MEMNUN”
Her iki tarafında kelam konusu müzakerelerin düzenlenmesinden şad olduğunu gözlemlediğini Fidan, “Kalıcı ateşkes yahut süreksiz ateşkes, bu nasıl mümkün olacak, bunun modalitesi başkanlar doruğuyla mi olacak yoksa mevcut müzakere heyetleri bu mevzuyu hayata geçirebilecek mi, buna yönelik tartışmalar devam ediyor.” diye konuştu.
Bakan Fidan, tarafların değişik fikirleri olduğunu lisana getirerek, “Bizim onlara tavsiyemiz, masa etrafına gelmeye devam ederseniz, başlangıç durumları farklı usullerle ve daha yaratıcı tahlillerle ortada bir yerde buluşulabilir görüşündeyiz, bunu her iki tarafa da aktarıyoruz.” dedi.
LİDERLER ZİRVESİ
Olası önderler doruğu hakkında konuşan Fidan, “Sayın (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin dahil herkesin aslında bir ortaya gelme konusunda, mevcut muhataplarıyla bir sorun görmüyorlar. Sayın Trump’ın, Putin’in, (Ukrayna Devlet Lideri Vladimir) Zelensky’nin, Cumhurbaşkanımızın mesken sahipliğinde bir ortaya gelmesi prensibinde bir sorun yok.” diye konuştu.
Fidan, bilhassa Rus tarafının, görüşmeye gelmeden “önce bir kadro şeyler geçmeli fikri” olduğunu söyleyerek, bu mevzuda müzakere heyetlerinin biraz daha çalışıp sonuç ortaya koyması gerektiğinin altını çizdi.
“Ruslar 3. tıp görüşmelere hazır olduklarını söz ettiler. Artık Ukrayna tarafının karşılığını bekliyoruz, temasımız devam ediyor onlarla da.” diyen Fidan, diplomasi trafiğinin sürat kesmeden devam edeceğine işaret etti.
Fidan, BRICS üzere memleketler arası platformların ikili görüşmeler için ‘muazzam’ bir fırsat olduğunun altını çizdi.
News
