Engellilere bir kadro muafiyetler uygulanıyor.
ÖTV istisnası, elektronik aygıtlar, konut vergileri, tıbbi aygıtlar ve kamu hizmetlerinden faydalanmaya kadar birçok alanda farklı muafiyet ve indirimler uygulanıyor.
166 BİN ARAÇ SATILDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir Yönetimi Başkanlığı (GİB) bilgilerine nazaran, 2024 yılının Ocak-Ekim periyodunda engelli bireyler için ÖTV muafiyetli 166 bin sıfır araba satışı gerçekleştirildi.
Bazı pürüz kümeleri ÖTV indiriminden yararlanamıyor.
ENGELLİ BİREYLERİN YARARLANDIĞI MUAFİYETLER
Elektronik aygıtlar açısından, cep telefonu, bilgisayar ya da beyaz eşyalar için engellilere yönelik özel bir ÖTV yahut KDV muafiyeti bulunmamakla birlikte, sırf engellilerin eğitim, meslek yahut günlük ömürlerini kolaylaştırmaya yönelik özel üretilmiş aygıt ve yazılımlar KDV istisnası kapsamında bedellendiriliyor.
KDV’SİZ CİHAZLAR
Buna nazaran, görme engellilere yönelik kabartma klavye, baston, yazı makineleri; ortopedik engellilere yönelik tekerlekli sandalye, protez ve ortez üzere aygıtlar ile özel bilgisayar programlarında KDV uygulanmıyor.
EMLAK VERGİSİ MUHAFİYETİ
Konut ve emlak vergisinde ise engelli bireyler için değerli bir muafiyet sağlanıyor. Sadece bir konuta sahip olan ve bu konutun brüt 200 metrekareyi geçmemesi kaidesiyle, yüzde 40 ve üzeri engelli sağlık kurulu raporu bulunan vatandaşlar emlak vergisinden muaf tutuluyor. Bu haktan faydalanabilmek için ilgili belediyeye başvurarak, rapor ve tapu dokümanlarının ibraz edilmesi gerekiyor.
SAĞLIK ÜRÜNLERİ
Sağlık eserleri ve tıbbi aygıtlarda da emsal bir muafiyet geçerli. Sıhhat Bakanlığı ve KDV Kanunu uyarınca, engellilere özel tıbbi aygıt ve ekipmanların tesliminde KDV alınmıyor. İşitme aygıtları, tekerlekli sandalyeler, protez-ortezler ve rehabilitasyon araç-gereçleri üzere eserler bu kapsamda bedellendiriliyor.
MÜZE GİRİŞLERİ VE TİYATROLAR
Eğitim ve kültürel alanlarda ise vergisel değil, erişim odaklı kolaylıklar öne çıkıyor. YÜZDE 40 ve üzeri engelli raporu bulunan bireyler, müze, örenyeri, ulusal park ve tabiat parkları ile devlet tiyatrolarından fiyatsız yararlanabiliyor.
ŞEHİR İÇİ TOPLU TAŞIMA
Kamu hizmetlerinde de çeşitli muafiyetler bulunuyor. Engelli kimlik kartına sahip tüm bireyler, kent içi toplu taşıma hizmetlerinden fiyatsız olarak faydalanabiliyor. Otobüs, metro, vapur üzere toplu taşıma araçlarında bu ayrıcalık, tüm vilayetlerde uygulanıyor.
Engellilere yönelik vergi muafiyetleri ve hizmet kolaylıkları, bireylerin toplumsal hayata daha faal iştirakini sağlamak hedefiyle uygulanmaya devam ediyor.
YÜZDE 90 VE ÜZERİ MANİ ORANINA TAM MUAFİYET
Özel Tüketim Vergisi Kanunu (ÖTV) çerçevesinde, mahzur oranı yüzde 90 ve üzeri olan bireyler, araç kullanma yeterliliği aranmaksızın tam ÖTV muafiyetinden yararlanabiliyor. Bu kapsama ortopedik, zihinsel, görme, iç hastalıklar ve psikiyatrik rahatsızlıklar üzere çok sayıda mani kümesi dahil ediliyor. Engelli bireyin aracı kullanamaması durumunda, aracı yakın akrabaları yahut yasal vasileri kullanabiliyor. Ayrıyeten özel donanımlı araç kuralı da bu küme için aranmıyor.
Engellilik oranı yüzde 40, yüzde 50 yahut yüzde 80 olan bireyler için özel bir ÖTV indirimi bulunmamaktadır. Pürüz oranı yüzde 90’ın altındaki bireyler sıhhat raporunda yer alan özel tertibat ihtiyaçlarını karşıladıkları takdirde ÖTV muafiyetinden yararlanabilirler.
Engel oranı yüzde 90’ın altında olan bireyler ise sadece özel donanımlı araç kullanmak zorundaysa ÖTV muafiyetinden faydalanabiliyor. Bu kapsamda çoklukla ortopedik engelliler yer alıyor.
“ÖZEL TERTİBATLI ARAÇ KULLANABİLİR” İBARESİ
Kısmi felç, kol yahut bacak kaybı üzere fizikî manileri bulunan bireylerin sıhhat raporlarında, “özel tertibatlı araç kullanabilir” ibaresinin yer alması gerekiyor. Bu bireyler, sırf kendilerinin kullanabileceği biçimde donatılmış araçları ÖTV muafiyetiyle edinebiliyor.
18 yaş altı ağır engelli çocuklar ismine da ebeveynleri yahut vasileri ÖTV’siz araç alabiliyor. Bu durumda, araç çocuğun taşınması için kullanılıyor. Zihinsel yahut psikiyatrik manisi bulunan ve mani oranı yüzde 90’ın üzerinde olan bireyler için de misal bir hak kelam konusu. Bu şahısların isimlerine alınan araçları, üçüncü dereceye kadar yakınları kullanabiliyor.
Kas erimesi (DMD, SMA gibi) hastalıkları ya da kalıcı felç üzere durumlarda, mahzur oranı yüzde 90’ın altında olsa bile, özel tertibatla araç kullanım mecburiliği sıhhat raporuyla belgelendiğinde ÖTV muafiyetinden faydalanılabiliyor.
“ENGEL KÜMELERİNE NAZARAN BİLGİ YOK”
Yüzde 90 üzeri ve yüzde 40-89 ortası mahzur oranına sahip bireylerin ÖTV muafiyeti hakkı bulunmakla birlikte, Gelir Yönetimi Başkanlığı bu iki küme ortasındaki dağılıma dair istatistiki data açıklamıyor. Münasebetiyle ÖTV muafiyetinden yararlanan bireylerin hangi mani kümesine dahil olduğu, kamuoyuyla paylaşılan resmi bilgilerde yer almıyor.
Muafiyetli araçlar, satın alındığı tarihten itibaren beş yıl boyunca satılamıyor; aksi takdirde tahsil edilmeyen ÖTV, geriye dönük olarak ödeniyor.
Engellilere tanınan ÖTV muafiyeti uygulamasının kapsamı bilhassa işitme engelliler üzere kimi kümelerin muafiyet dışında kalması, eşitlik prensibi açısından eleştiriliyor.
İŞİTME ENGELLİLER NEDEN ÖTV MUAFİYETİNDEN YARARLANAMIYOR?
ÖTV muafiyetinde tertibat koşulu, engellilik nedeniyle araca özel bir donanım eklenmesini mecburî kılıyor. İşitme engellilerin araç kullanması için çoklukla teknik bir değişikliğe gerek duyulmuyor.
Bu nedenle, işitme engellileri “ekonomik avantaj gerektirecek ölçüde araç kullanma pürüzü olanlar” ortasında değerlendirilmiyor.
Nadiren de olsa kimi istisnalar bulunuyor. Örneğin, bir işitme engelli bireyin tıpkı vakitte fizikî bir pürüzü varsa ve özel tertibatlı araca gereksinim duyduğu belgelenirse, bu durumda ÖTV muafiyeti mümkün olabiliyor.
Ayrıca, pürüz oranı yüzde 90 ve üzerindeyse bireyin mahzur tipine bakılmaksızın ÖTV muafiyeti hakkı doğabiliyor.
News
