İzmir’de çırak için yaz tatilini bekleyen sanayi esnafı umduğunu bulamadı

Türkiye genelinde birçok dalda yaşanan orta eleman düşüncesi, oto bakım ve tamir alanında da gitgide derinleşiyor.

Oto tamir bölümünde çırak muhtaçlığının giderek artması mesleğin geleceğini de riske ediyor.

Haftalık ortalama 4 bin TL kazanan çırakların, meslekte ilerledikçe aylık 80 bin ila 100 bin TL ortasında gelir elde edebiliyor.

Ancak yüksek yarar potansiyeline karşın gençlerin bu mesleğe ilgisi yok denecek kadar az.

ÇIRAK BULUNMUYOR

İzmir'in Bornova ilçesinde bulunan 1. Sanayi Sitesi esnafı, dalda nitelikli iş gücüne duyulan gereksinimin her geçen gün arttığını tabir ederken, çırak bulmakta ise büyük bir sorun yaşandığını belirtiyor.

"OTOMOTİV KESİMİNDE ÇIRAK VE KALFA AÇIĞI ÇOK BÜYÜK"

Bugün endüstride neredeyse her dükkanda çırak arayışı olduğunu söz eden İzmir Oto Tamircileri Odası Lider Vekili Mustafa Sezer, "Ancak ne yazık ki çırak bulamıyoruz. Bilhassa meslek okullarında eğitim alan öğrenciler 11. ve 12. sınıfa geldiklerinde, büyük firmalar bu yetişmiş nitelikli öğrencileri kendi bünyelerine alıyorlar. Hasebiyle sanayi sitelerinde çırak ve kalfa açığımız giderek artıyor ve önemli badireler yaşıyoruz.

Yaz devirlerinde ebeveynlerin çocuklarına iş bulmak için birinci başvurdukları yer çıraklık oluyor. Lakin gelen çocuklar çoklukla bu işi yapmak istemiyorlar. Meğer otomotiv dalında çırak ve kalfa açığı çok büyük. Bugün âlâ bir usta 80 bin ile 100 bin TL ortasında maaş alabiliyor.

Sanayi sitelerinde çırak ve kalfa yetişmemesi, bölümün geleceğini tehdit ediyor. Şu an ustaların yaş ortalaması 60-70. Bu şahıslar artık mesleği sürdüremez hale gelecek. Bugün her sanayi sitesinde, her iş yerinde çırak ve kalfaya muhtaçlık var. Şu an 5 bin çırak olsa, hepsini sanayi sitelerine yerleştirecek potansiyele sahibiz" dedi.

"HALBUKİ GELİRİ YÜKSEK BİR MESLEK"

Oto tamircilik bölümünde 9 yaşından bu yana çalıştığını söyleyen oto tamir ustası Selim Dalay, mesleğinin günümüzdeki en büyük sorunu çırak yetişmemesi olduğunu belirtti.

Meslekte 45 yıllık deneyimi olduğunu vurgulayan Dalay, "Bunun birkaç temel sebebi var. Birincisi, devlet çocukları 16 yaşından evvel endüstriye göndermiyor; okula devam etmelerini istiyor. İkincisi ise aileler. Anne babalar bu mesleği hem pis bir iş olarak görüyorlar hem de çocuklarının bu kesimde yetişemeyeceğini düşünüyorlar.

Halbuki geliri yüksek bir meslek. Bugün küçücük bir çırak bile haftalık 3-4 bin lira kazanabiliyor. Usta olduğunda ise haftalık 10 ila 20 bin lira ortasında kazananlar var. Lakin maalesef alttan gelen bir kuşak yok, gençler gelmiyor. Şu anda içinde bulunduğumuz sanayi bölgesinde yüzde 90 oranında çırak açığı var.

Yaz tatillerinde kimi aileler çocuklarını birkaç günlüğüne gönderiyor lakin sonrası gelmiyor. Evvelce çırak okulları vardı, artık yok. Meslek liselerden gelen öğrenci yok. Herkes çocuğu okusun, mühendis olsun, masa başı iş yapsın istiyor lakin bu da gerçekçi değil" diye ekledi.

"ÇOCUKLAR SANAİYE YÖNLENDİRİLMEDİĞİ İÇİN ALTTAN ELEMAN YETİŞMİYOR"

Ağabeyi Selim Dalay ile küçük yaşlarda oto tamircilik bölümüne başladığını vurgulayan usta Hakan Dalay, günümüz koşullarında altyapıdan yetişen çırakların, kalfaların ve ustaların azalması nedeniyle endüstrideki işgücünde büyük bir düşüş yaşandığını söz etti.

En büyük sebebin ebeveynlerin çocuklarını endüstriye göndermek istememesi olduğunu belirten Dalay, "Çocuklar endüstriye yönlendirilmediği için alttan eleman yetişmiyor. Zira anneleri, işin yağlı, paslı ve şiddetli sanayi ortamlarına sıcak bakmıyor. Ayrıyeten kimi ustaların çıraklara davranışları da bu isteksizliği artırıyor. Örneğin, çıraklara daima "şuradan bir şey al" üzere işleri vermeleri, çocukların endüstriye yönlendirilmesini engelliyor.

İkinci sebep ise çıraklık okullarından yetişen öğrencilerin büyük firmalara yönlendirilmesi. Bu türlü olunca endüstriye neredeyse hiç çırak gelmiyor ve sonuçta alttan yetişen eleman kalmıyor. Öte yandan araba dalında yıllardır devam eden bir gelenek var. Dedelerimizden, atalarımızdan kalan bu meslek, günümüzde elektrikli araçların ortaya çıkmasıyla sorgulanıyor.

Bana sıkça "Elektrikli araçlar çıkınca otomobilcilik işi biter mi?" diye soruyorlar. Lakin elektrikli araçlarda da fren balatası, fren diskleri, amortisörler ve aktarma organları üzere mekanik modüller olduğu sürece mesleğimiz asla bitmez. Unutmamak gerekir ki, 100 yıl evvel bu araçlar yoktu; biz bu araçların mekanik ve sistemlerini öğrendik. İleride elektrikli araçların da tamir sistemlerini öğrenip tamir edebileceğiz" diye belirtti.

"BİZ BIRAKTIĞIMIZDA, BU İŞ BÜSBÜTÜN BİTECEK"

Sanayi kesimine 1961 yılının yaz tatilinde başladığını söyleyen torna ustası Bülent Kapkaç, en büyük kaybın sanatkar olarak yetişen bir jenerasyonun olmaması olduğunu vurguladı.

10 yıl öncesine kadar çırak bulabildiğini söyleyen Kapkaç, "Şu anda esnafın en büyük sorunu çırak bulamamak. Okuyan çocukların hepsi, "Ellerimiz kirleniyor," ya da "Üstümüz kirleniyor," diyerek bu işlere gelmiyorlar, yapmıyorlar. Yani yarın, öbür gün biz bu işleri bıraktığımızda, bu iş büsbütün bitecek demektir.

Çıraklar yetiştirdik, yeterli sanatkârlar oldular ve bana dediler ki: "Usta, biz dükkan açacağız." Hepsi kendilerine dükkan açtılar. Onlardan sonra biz, o yetiştirdiğimiz çıraklardan sonra artık çırak bulamamaya başladık. Artık tek başıma kaldım, yalnızım, işi diğerine devretmek zorundayım.

Ben dedim ki burada ölünceye kadar çalışacağım. Buradan çıraklara seslenmek istiyorum. Çıraklar, eliniz kirlenir, ayaklarınız kirlenir, vakitle bu işte yükselirsiniz ve para kazanmaya başlarsınız. Evvel işi öğrenin, nasıl yapılacağını bilin. Sonra kendinize dükkan açarsınız, tahminen fabrika kurarsınız. Lakin hiçbir iş yapmadan para kazanmayı düşünmek yanlış." kelamlarını kullandı.

İzmir Bornova 1. Sanayi Sitesi'nde çırak olarak çalışan 17 yaşındaki Arda Algan ise akranlarına seslenerek onları oto endüstride çalışmaya davet etti.