Kızamıktan korunmanın yolları
Kızamık özellikle çocukların üzerinde tahribat yaratan bir hastalık.
Uzmanlar bu hastalığın iki doz aşı ile önleyebileceğini belirterek, eşedin kaçılmaması gerektiğini hatırlatıyor.
Daha fazla hayat kurtarmak ve bu ölümcül virüsün en savunmasızlara zarar vermesini engellemek için nerede yaşanırsa yaşansın, herkes için aşıla hayat kurtarıyor.
Türkiye'de de kızamığı hafife alarak aşı karşıtlığı yürütenlerin çocuklarının sağlığının tehlikede olduğuna dair açıklamalar yapılıyor.
KIZAMIK NASIL BULAŞIYOR?
Kızamık, yüksek oranda bulaşıcı bir hastalıktır ve genellikle hava yoluyla, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması ya da konuşması sırasında yayılır. Kızamık virüsü, havada asılı kalabilir ve virüsle doğrudan temasta bulunan kişilerde hastalığa yol açabilir.
İşte kızamığın bulaşma yolları:
Hava yoluyla bulaşma: Kızamık virüsü, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklar aracılığıyla bulaşır. Bu damlacıklar havada bir süre kalabilir ve yakın mesafede bulunan başka kişilere bulaşabilir.
Direkt temas: Virüs, enfekte kişinin burun akıntısı veya tükürüğüne temas edilen yüzeylerden de bulaşabilir. Bir kişi, bu tür yüzeylere dokunduktan sonra ağzına, burnuna veya gözlerine dokunursa virüs bulaşabilir.
Bulaşma süresi:
Bulaşma süresi: Kızamık virüsü bulaşıcıdır ve hastalık belirtisi göstermeden birkaç gün önce de bulaşabilir. Belirtiler başladıktan sonra ise, hastalık yaklaşık 4 gün boyunca bulaşıcı kalır.
Kızamık aşısı, bu hastalıktan korunmanın en etkili yoludur. Aşılı kişiler, kızamığa karşı çok daha güçlü bir bağışıklığa sahip olur.
KIZAMIĞIN BELİRTİLERİ NELER?
Kızamık, genellikle 10-14 gün süren bir kuluçka dönemi sonrasında ortaya çıkar ve birkaç aşamada belirti verir. Kızamığın belirtileri şunlardır:
İlk Belirtiler (Kuluçka Döneminin Sonunda):
-Kızamığın ilk belirtileri, soğuk algınlığına benzer olabilir ve genellikle şunları içerir:
-Yüksek ateş (genellikle 38-40°C arasında)
-Öksürük (genellikle kuru ve sürekli)
-Burun akıntısı veya tıkanıklığı
-Gözlerde sulanma ve kızarıklık (konjonktivit)
-Boğaz ağrısı
-Vücut ağrıları veya halsizlik
-Işığa duyarlılık (fotofobi)
Bu belirtiler, genellikle kızamık enfeksiyonunun ilk birkaç gününde ortaya çıkar ve oldukça rahatsız edici olabilir.
Daha Belirgin Belirtiler (3-5. Gün):
Kızamık ilerledikçe, daha spesifik ve belirgin belirtiler ortaya çıkar:
Koplik lekeleri: Ağız içinde, özellikle yanakların iç kısmında küçük, beyaz-koyu gri noktalar (daha çok diş etlerinin yakınına) görülebilir. Bunlar kızamığın çok tipik bir belirtisidir ve genellikle hastalığın erken evresinde birkaç gün önce ortaya çıkar. Bu lekeler, kızamığın tanısını doğrulamada yardımcı olabilir.
Döküntü: Kızamığın en bilinen belirtisi olan döküntü, genellikle ateşin yükselmesinden birkaç gün sonra ortaya çıkar.
Başlangıçta yüzde (özellikle saçlı deri, alın ve kulak arkası) görülür. Ardından boyun, omuzlar, gövde ve kol gibi vücuda yayılır. Son olarak, bacaklar ve eller döküntüyle kaplanır. Döküntü, kırmızı, lekeli, kabarık ve birleşmiş şekilde görünür.
Genellikle döküntü 3-5 gün sürebilir, ardından hafifler.
Döküntü Sonrası Belirtiler:
Ateşin düşmesi: Döküntülerin ortaya çıkmasından sonra ateş genellikle düşer.
Yorgunluk ve halsizlik: Döküntüler geçtikten sonra hasta kişi genellikle halsizlik, bitkinlik ve düşük enerji seviyeleri hissedebilir.
Diğer Olası Belirtiler:
-İştah kaybı
-İshal (bazı hastalarda görülebilir)
KOMPLİKASYONLAR
Kızamık, genellikle hafif bir hastalık olarak başlasa da, özellikle çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
-Orta kulak enfeksiyonu (otitis media)
-Zatürre (pnömoni)
-Beyin iltihabı (ensefalit)
-Kızamık sonrası bağışıklık yetersizliği
Kızamığın belirtileri ve etkileri kişiden kişiye değişebilir, ancak genellikle çocuklarda daha şiddetli seyreder.
KIZAMIĞA YAKALANANLAR NE YAPMALI?
Kızamığa yakalanan bir kişi, genellikle hastalığın şiddetini hafifletmek ve başkalarına bulaştırmamak için dikkatli olmalıdır. Eğer kızamık şüphesi varsa ya da teşhisi konmuşsa, aşağıdaki adımlar takip edilmelidir:
Doktora başvurun
Kızamık, genellikle evde tedavi edilebilecek bir hastalık olsa da, özellikle yüksek ateş, şiddetli öksürük, zorlukla nefes almayı ya da diğer komplikasyon belirtilerini fark ederseniz mutlaka doktora başvurmalısınız. Doktorunuz, hastalığın seyrini izlemek için size önerilerde bulunabilir ve gerekirse tedavi planı oluşturabilir.
İzolasyon (Karantina)
Kızamık son derece bulaşıcı bir hastalıktır. Bu yüzden:
Evde kalmak: Kızamık geçene kadar evde kalmak, hastalığın başkalarına yayılmasını önlemek için çok önemlidir. Kızamık, döküntüler ortaya çıkmadan birkaç gün önce bulaşıcı olabilir, bu yüzden başkalarından mümkün olduğunca uzak durmalısınız.
Eğitim veya çalışmaya gitmeme: Okul, iş yeri gibi toplu alanlara gitmemeniz önemlidir, çünkü virüs hızla yayılabilir.
Ateşi kontrol altına almak
Kızamık genellikle yüksek ateşe neden olur. Ateşi düşürmek için şunları yapabilirsiniz:
Bol su içmek: Vücudun susuz kalmaması için bol miktarda sıvı tüketmek önemlidir.
Ateş düşürücü ilaçlar: Doktorun önerisiyle parasetamol veya ibuprofen gibi ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir. Ancak aspirin kullanmaktan kaçınılmalıdır, çünkü bu bazı çocuklarda Reye sendromu gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Dinlenmek ve istirahat etmek
Kızamık, vücudu zayıflatan bir hastalıktır. Yeterli uyku ve dinlenme, iyileşme sürecini hızlandırabilir ve bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını destekler.
Gözleri koruma
Kızamık, gözleri etkileyebilir ve gözlerde kızarıklık, sulanma gibi şikayetlere yol açabilir. Gözleri korumak için:
Işığa duyarlılık nedeniyle loş ışıklı ortamda dinlenmek iyi olabilir.
Gözleri düzenli olarak temizlemek, özellikle sulanma varsa, enfeksiyon riski açısından önemlidir.
Ağız ve burun hijyeni
Öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun kapalı tutmak: Bu, başkalarına bulaşmayı önler.
Ellerin sık sık yıkanması: Virüs, eller aracılığıyla başkalarına da bulaşabilir, bu yüzden sık sık ellerinizi sabunla yıkamanız çok önemlidir.
Komplikasyonları izlemek
Kızamık, bazı komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle aşağıdaki belirtiler görülürse hemen bir doktora başvurulmalıdır:
-Nefes almakta güçlük çekmek
-Şiddetli baş ağrısı, boyun tutulması veya nöbetler (beyin iltihabı belirtisi olabilir)
-Kulak ağrısı, işitme kaybı veya kulak akıntısı (orta kulak enfeksiyonu belirtisi olabilir)
-Karın ağrısı, kusma veya ishal
Bağışıklık durumu
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (örneğin bağışıklık baskılayıcı tedavi gören kişiler veya başka sağlık sorunları olanlar) daha fazla risk altındadır. Bu kişilerde kızamık çok daha ağır seyredebilir, bu yüzden hastalık belirtilerinin başladığı andan itibaren hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Aşı durumu
Eğer kızamık şüpheli veya kesinleşmişse, kişiye en kısa sürede kızamık bağışıklığı (aşı) olmayan kişilerle temas etmemesi gerektiği hatırlatılmalıdır. Ayrıca, aşısız kişilere, özellikle yakın temaslı çocuklara kızamık bulaşmaması için dikkat edilmelidir.
KIZAMIK SONRASI
Kızamık geçtikten sonra kişi birkaç hafta boyunca halsizlik hissedebilir, bu yüzden iyileşme sürecinde fazla zorlanmamak önemlidir. Ayrıca, bağışıklık sistemi henüz güçlenmemişse, daha fazla dinlenmek iyi olacaktır.
KIZAMIK İKİ DOZ AŞI İLE ÖNLENEBİLİYOR
Kızamık hastalığının iki doz kızamık aşısıyla önlenebileceği belirtilen raporda, 2023'te 22 milyondan fazla çocuğun ilk doz kızamık aşısını kaçırdığı kaydedildi.
İKİNCİ DOZU ALMAYANLAR OLDU
Raporda, "Küresel olarak yetersiz aşılama kapsamı, vakalarda artışa neden oluyor.Geçen yıl dünya genelinde çocukların tahminen yüzde 83'ü ilk doz kızamık aşısını olurken, yalnızca yüzde 74'ü önerilen ikinci dozu aldı." ifadeleri kullanıldı.
"EN BULAŞICI VİRÜSLERDEN BİRİ"
Kızamığın en bulaşıcı virüslerinden biri olduğuna işaret edilen raporda, kızamık salgınını önlemek ve toplumları bu virüsten korumak için her ülkede 2 doz kızamık aşısının yüzde 95 veya daha fazla oranda uygulanması gerektiği vurgulandı.
GEÇEN YIL 57 ÜLKEDE SALGIN YAŞANDI
Aşılama kapsamındaki küresel boşluklar sonucunda 57 ülkede 2023'te büyük veya yıkıcı kızamık salgını yaşandığı bildirilen raporda, "Salgın, Amerika kıtası hariç tüm bölgeleri etkiledi. DSÖ'nün Afrika, Doğu Akdeniz, Avrupa, Güneydoğu Asya ve Batı Pasifik bölgelerindeki vakalarda önemli artış yaşandı. Tüm büyük veya yıkıcı salgınların neredeyse yarısı Afrika bölgesinde meydana geldi." ifadeleri kullanıldı.
VAKA SAYISI YÜZDE 20 ARTTI
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2023'te dünya genelinde tahminen 10,3 milyon kızamık vakası görüldüğünü ve vakalarda bir önceki yıla göre yüzde 20'lik artış kaydedildiğini bildirdi.
DSÖ ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) kızamık hastalığına ilişkin yeni raporunu yayınladı.
HAYAT KURTARAN AŞI
Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, kızamık aşısının son 50 yılda diğer tüm aşılardan daha fazla hayat kurtardığını hatırlattı.