Bilim insanlarını şaşırtan gizemli sinyal: 44 dakikada bir tekrarlanıyor

Samanyolu galaksisinde, yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklıkta bulunan ve “ASKAP J1832-0911” ismiyle anılan bu cisim, her 44 dakikada bir yaklaşık iki dakika süren bir parlama patlaması yayıyor.

Radyo ve X-ışını dalga uzunluklarında gözlemlenen bu nizamlı sinyaller, bilim dünyasında “uzun dönemli süreksiz kaynak” (long-period transient – LPT) olarak isimlendirilen ender bir çeşidin örneği. Bu, şimdiye kadar LPT’lerin hem yüksek güçlü X-ışını hem de düşük güçlü radyo dalgalarıyla tıpkı anda patlama yaptığı birinci müşahede olarak kayıtlara geçti. Bilim insanları, bu keşfin LPT’lerin gizemini çözmede yeni kapılar açacağını düşünüyor.

"DAHA EVVEL BU TÜRLÜ BİR ŞEY GÖRMEDİK"

Keşif takımının başındaki isim Curtin Üniversitesi’nden Zieng (Andy) Wang, “Bu obje, şimdiye kadar karşılaştığımız hiçbir şeye benzemiyor” diyerek şaşkınlığını lisana getirdi. LPT’ler birinci defa 2022 yılında tanımlanmış olup, şimdiye kadar 10 farklı örnek tespit edilmişti. Lakin ASKAP J1832-0911, tüm başkalarından büsbütün farklı özellikler sergiliyor.

Cisim, birinci olarak Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobuyla tespit edildi. Daha sonra NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan müşahedeler, radyo sinyallerinin tam olarak X-ışınlarıyla birebir vakit aralığında gerçekleştiğini ortaya koydu. Chandra’nın dar görüş alanı göz önüne alındığında, bu rastlantısal keşif hayli büyük bir talih olarak bedellendiriliyor.

OLASI BİR MEYYİT YILDIZ

Bilim insanları, ASKAP J1832-0911’in büyük ihtimalle hayat döngüsünü tamamlamış bir yıldız olduğunu düşünüyor. Lakin bu objenin manyetik alanı ağır bir nötron yıldızı mı (magnetar), yoksa ikili bir sistemde yer alan beyaz cüce yıldızı mı olduğu şimdi netleşmedi. Wang, mevcut teorilerin bu sıra dışı davranışı açıklamakta yetersiz kaldığını belirterek, “Bu keşif, yıldız evrimi yahut fizik alanında yeni anlayışlara kapı aralayabilir” sözlerini kullandı.

Ayrıca, bu objede radyo dalgalarıyla birlikte daha enerjik X-ışınlarının da ortaya çıkması, kelam konusu gökcisimlerinin güç üretim düzenekleri hakkında değerli ipuçları sunuyor. Araştırmacılar, bu sıra dışı davranışın yalnızca ASKAP J1832-0911’e has olmadığını, kainatta misal özellikler taşıyan öbür LPT’lerin de var olabileceğini düşünüyor.

Bilim dünyası için büyük ehemmiyet taşıyan bu çalışma, 28 Mayıs Çarşamba günü prestijli bilim dergisi Nature’da yayımlandı. Takımda yer alan Nanda Rea, “Bu objenin süreksiz X-ışını yayımı, tabiatı hakkında büsbütün yeni bir bakış açısı kazandırıyor” diyerek heyecanını paylaştı.