TCMB’nin ‘ilave zorunlu karşılıkla miktarsal sıkılaşma’ adımının etkisi belli oldu

Döviz cinsi hesaplar için TL cinsinden tesis edilen ilave zorunlu karşılık oranında artışa gidilmesini içeren uygulama değişikliği, 125,8 milyar liralık miktarsal sıkılaşma sağladı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın ilk Enflasyon Raporu kapsamında güncel konuların yüksek ayrıntı düzeyinde geniş kapsamlı olarak değerlendirildiği 8 "Kutu" yayınladı.

"Miktarsal Sıkılaştırma Adımları Üzerine Bir Değerlendirme" başlıklı 1.1 nolu kutuda, TCMB'nin, dezenflasyonun en kısa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için 2023'ün ikinci yarısında parasal sıkılaştırma sürecine başladığı anımsatıldı.

Fiyat istikrarının kalıcı tesisi için gereken parasal sıkılık düzeyi için TL likidite gelişmelerinin yakından takip edildiği ve miktarsal sıkılaştırma kararları ile parasal aktarımın güçlendirildiği belirtilen analizde, TCMB'nin son dönem attığı likidite adımlarının parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini artırmayı hedeflediği ifade edildi.

Kur Korumalı Mevduat kur farkı ödemeleri ve TL karşılığı döviz işlemleri nedeniyle 2023'ün ikinci yarısından itibaren bazı dönemlerde sistemde TL likidite fazlası oluştuğu ve TCMB'nin Açık Piyasa İşlemleri'nde net borç alan konumuna geçtiği belirtilen analizde şu bilgiler verildi:

"TCMB, piyasada oluşabilecek likiditenin sterilizasyonu için birçok politika aracına sahiptir. Nitekim oluşan likidite fazlası, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini artırmak için çeşitli araçlarla sterilize edilmiştir. Bu çerçevede 2023'ün temmuz, eylül ve kasım aylarında miktarsal sıkılaştırma kapsamında yapılan zorunlu karşılık oran artışları ile sistemden toplam 1 trilyon lira sterilize edilmiştir. Sistemin fonlama ihtiyacı, zorunlu karşılık oranlarının artırılması öncesinde Temmuz 2023 ortasında 926 milyar lira iken, 21 Aralık 2023 itibarıyla 1,269 trilyon liraya gelmiştir.

Zorunlu karşılıklara ilişkin atılan miktarsal sıkılaştırma adımlarının ardından TCMB, 21 Aralık 2023'te yaptığı duyuru sonrasında parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi amacıyla kullanılan sterilizasyon araçlarının çeşitliliği artırılarak TL depo alım ihaleleri düzenlemeye başlamıştır. TCMB, 30 Ocak 2024 tarihli duyurusu kapsamında zorunlu karşılık uygulamasına ilişkin yaptığı düzenlemelerle miktarsal sıkılaştırma sürecine devam etmiştir. Kur korumalı hesaplar için zorunlu karşılık oranları indirilirken, döviz cinsi hesaplar için TL cinsinden tesis edilen ilave zorunlu karşılık oranında artışa gidilerek yapılan uygulama değişikliğinin net etkisi 125,8 milyar lira sıkılaşma yönünde olmuştur."

TL depo alım ihaleleri

Analizde, TCMB'nin 22 Aralık 2023'ten itibaren sistemdeki fazla likiditeyi, gecelik vadenin dışında düzenlediği 1 ve 2 hafta vadeli TL depo alım ihaleleri ile sterilize ettiği, bu tarihten itibaren sistemdeki geçici fazla likiditenin düşmesiyle birlikte depo ihaleleri ile çekilen tutarın da gerileme kaydederek 25 Ocak 2024 itibarıyla 32 milyar lira düzeyine geldiği bildirildi.

TL depo alım ihaleleri ile fazla likiditenin çekilmesinin gecelik vadede yapılan sterilizasyon tutarının kademeli olarak gerilemesini sağladığı bildirilen analizde, TCMB'nin gecelik sterilizasyon tutarının makul düzeylere inmesiyle gösterge niteliğindeki gecelik repo faizlerinin oluştuğu BIST Repo-Ters Repo Pazarı gecelik vadeli işlem hacimlerinin makul seviyelerde seyrettiği ve bu yolla para piyasalarının etkin çalışmasının desteklendiği belirtildi.

Depo alım ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama faizlerin TCMB politika faizine yakın düzeylerde oluştuğu kaydedilen analizde, "Açık Piyasa İşlemleri kanalıyla gecelik vadede yapılan sterilizasyon tutarının makul düzeylere düşürülmesinin BIST repo pazarı işlem hacimlerine olumlu yansımaları yanında TCMB para politikası duruşunun gecelik faizlere aktarımında iyileşme kaydedilmiştir. Düzenlenen depo ihaleleri ile fazla likiditenin vadeli çekilmesi sonucunda BIST Repo-Ters Repo Pazarı gecelik repo faiz oranları, TCMB politika faizine yakın seyretmiştir." ifadesine yer verildi.

TCMB, temel iletişim aracı olan Enflasyon Raporu'nu her yıl önceden duyurulan bir takvim çerçevesinde 3 ayda bir yayınlıyor. Enflasyon Raporu'nda TCMB'nin orta vadeli öngörüleri ve enflasyon tahminlerinin yanı sıra genel makroekonomik gelişmeler kapsamlı olarak ele alınarak enflasyonu etkileyen unsurların genel değerlendirmesi yapılıyor. Enflasyon Raporu'nda ayrıca güncel konuları irdeleyen geniş kapsamlı analizlerin yer aldığı "kutular" yer alıyor.